Denk je aan organisatiesociologie in Nederland, dan denk je aan de persoon en de naam van Cor Lammers. Dat vak is in de sociologie zelf minder blijven voortbestaan dan in de nieuwere disciplines bestuurs- en bedrijfskunde, maar het voordeel daarvan is dat sociologisch denken over organisaties en instituties ook gemeengoed onder niet-sociologen is geworden. De naam Cor Lammers is bekend geworden in tal van wetenschappelijke communities, waaronder ook die van militaire onderzoekers, ziekenhuiswetenschappers en historici.
Geboren in 1928 en overleden in 2009, heeft Cor Lammers zijn leven in dienst van de wetenschap gesteld, ook nadat hij gepensioneerd was. Maar het begon allemaal in de jaren vijftig, nadat hij in Amsterdam en – voor die tijd bijzonder – in de Verenigde Staten had gestudeerd. In dienst van de toenmalige ISONEVO (voorloper van het SISWO) deed hij onderzoek naar de watersnoodramp van 1953, waarna hij zijn dienstplicht bij de Koninklijke Marine vervulde als ‘reserve officier academisch-gevormden’. Die periode leverde hem een prachtig proefschrift op over Het Koninklijk Instituut voor de Marine. Een sociologische analyse van groepen adspirant-officieren in de zeemacht. Dat nog altijd relevante proefschrift, en het met Jacques van Doorn geschreven Moderne Sociologie, een systematische analyse, leverde hem in 1964 – na enkele jaren bij het CBS en het NIPG werkzaam te zijn geweest – een hoogleraarspost in Leiden op. Moderne Sociologie gold jarenlang als standaardinleiding in het nieuwe vakgebied.
In zijn tijd als hoogleraar heeft hij tal van belangwekkende publicaties doen verschijnen, waaronder het met David Hickson uitgegeven Organizations alike and unlike en de in het Nederlandse taalgebied belangrijk geworden Organisaties Vergelijkenderwijs en Organiseren van bovenaf en onderop. Welke organisatiesocioloog in de dop uit de jaren tachtig en negentig is met deze overzichtswerken niet groot geworden? Dat de gezondheidszorg zijn belangstelling heeft gehad, blijkt onder meer uit de publicatie van Het ziekenhuis als kastemaatschappij. Vaste thema’s in zijn vele werk waren: het vergelijken van organisaties en instituties, en macht, inspraak en medezeggenschap (tot en met stakingen en muiterijen). Als hoogleraar heeft hij ook aan de wieg gestaan van het al snel toonaangevende tijdschrift Organization Studies dat verbonden is aan de Europese beroepsvereniging EGOS (European Group of Organization Studies), waar echte organisatiesociologen inmiddels tot een uitstervende minderheid zijn gaan behoren.
Dat alles leek te eindigen toen hij met emeritaat moest gaan. Moest gaan, want Cor Lammers was nog lang niet uitgewerkt. Nu pas had hij tijd om zich aan zijn liefhebberij te wijden, de organisatiesociologische bestudering van bezettingsregimes en –stijlen. Hij schroomde niet om breed uitwaaierende historische perioden te bestuderen: de West-Europese onafhankelijksheidsoorlogen, de koloniale bezettingen door West-Europese machten, waaronder de publicatie van Nederland als bezettende mogendheid, en natuurlijk de bezettingen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Met deze studies verwierf hij ook de belangstelling van historici. Dat werk heeft hij in 2005 gebundeld en bewerkt tot het prachtige boek Vreemde Overheersing. Bezetten en bezetting in sociologisch perspectief. In dat boek laat hij niet na om de link naar de actualiteit van dat moment te leggen: Kosovo en Irak. Over dat laatste – de Amerikaanse missie in Irak – verscheen in 2014 nog een postuum werk in Armed Forces and Society, het van oorsprong sociologische tijdschrift waarvan Jacques van Doorn nog een van de grondleggers was geweest.
Daarmee was zijn werk voltooid. Cor Lammers heeft op velen een onuitwisbare indruk achtergelaten, niet in het minst als mentor en hoeder van latere generaties organisatiesociologen.